‘Ze begrijpen het gewoon niet’, ‘ze snappen het niet’; De informatie komt niet binnen en als het al wel binnenkomt dan wordt het gewoon niet begrepen’; Dat was de onthutsende conclusie van een POH toen ik haar vroeg naar de problemen die zij ervaart bij haar patiënten in Leeuwarden Oud Oost. ‘Laaggeletterdheid komt hier heel veel voor’. De populatie rond het Cambuurstadion laat zich omschrijven als ‘lage ses’ in beleidstaal, dit betekent dat hier relatief veel mensen wonen met een lage sociaaleconomische status.
Friese troubadour Piter Wilkens bezingt in het refrein van de Liwwadder blues:
‘Het het nooit wat weest
en et zal nooit wat wurde
als’t in liwarde geboren bist
kust et wol skudde’[1]
Feiten en cijfers laaggeletterdheid
Ik ben het niet helemaal met Wilkens eens. Laaggeletterdheid is een groot probleem…
‘Maar liefst 2,5 miljoen mensen in Nederland van 16 jaar en ouder hebben moeite met lezen, schrijven, en/of rekenen. In de leeftijdsgroep tussen de 16 en 65 jaar gaat het om 1,3 miljoen Nederlanders die moeite hebben met taal. In tegenstelling tot wat veel mensen misschien denken is tweederde van deze mensen van Nederlandse afkomst.’[2]
Een op de negen Nederlanders is laaggeletterd. Laaggeletterden hebben zoveel moeite met lezen en schrijven dat het hun dagelijks functioneren belemmert. Voor wie in Nederland niet goed kan lezen en schrijven, is de weg naar de dokter, het ziekenhuis en de apotheek bezaaid met hindernissen. Kunnen lezen is overal nodig. Maar dat niet alleen: wat je leest, moet je ook kunnen begrijpen en toepassen. Veel van deze mensen hebben ook beperkte gezondheidsvaardigheden. Gezondheidsvaardigheden heb je nodig om informatie over ziekte en gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen bij het nemen van beslissingen.[3]
…maar ‘et kin wol wat wurde’.
Herkenning en bewustzijn
Het onderwerp ‘laaggeletterdheid’ behoeft meer aandacht in de dagelijkse praktijk. Veel zorgverleners zijn zich er (nog) niet van bewust dat patiënten laaggeletterd kunnen zijn. Dat is zonde, want met soms maar kleine aanpassingen, kan de zorg voor laaggeletterden al een stuk verbeterd worden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van animaties of een wachtkamerfilmpje. Zo zijn er nog veel meer handvatten die door zorgverleners toegepast kunnen worden. ‘Hier wordt geen scholing in gegeven’ zei dezelfde POH, ook deelnemer aan de onlangs georganiseerde training ‘Zorg in eigen hand’. Deze week is het de Week van de Alfabetisering, om een grotere bekendheid rondom het probleem te generen. Ook ROS Friesland wil graag meer bewustzijn creëren voor laaggeletterdheid. Wilt u meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met mij!
Erwin Brameijer
Zie ook:
Factsheet ‘beperkte gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid’
Herkennen laaggeletterdheid en effectief communiceren
Bronnen
[1] Piter Wilkens – Liwwadder blues; http://www.songteksten.nl/songteksten/90084/piter-wilkens/liwwadder-blues.htm
[2] Bron: https://www.lezenenschrijven.nl/over-laaggeletterdheid/
[3] Bron: http://www.pharos.nl/nl/kenniscentrum/laaggeletterdheid-en-gezondheid/feiten-en-cijfers-laaggeletterdheid
Ga terug naar nieuwsoverzicht
